«Aμερικανογενίτσαροι» κι Ελληνισμός

-«Δεσποινίς μου, επειδή φαίνεστε βαθιά σκεπτόμενος άνθρωπος, είναι σαφές ότι οι Έλληνες έχουμε γίνει αμερικανογενίτσαροι…το λέω μετά λόγου γνώσεως…».

Σαφές; Σαφές για μένα ήταν πως ήμουν απλώς ένας τρομοκρατημένος άνθρωπος, για την ακρίβεια ταξιδιώτης στο αεροπλάνο που εκτελούσε την πτήση Κάϊρο –Αθήνα, και δυστυχώς είχα την κακή τύχη να συνταξιδεύω με άτομο «σαφώς» αυτοανακηρυχθέν σε «τελευταίο αυτοκράτορα» των ιερών και των οσίων της φυλής μου, και το λέω..μετά θλίψεως ..γνώσεως…

Εξηγούμαι: Προσφάτως, επέστρεφα αεροπορικώς από το Κάϊρο, όπου είχα παρευρεθεί στο 1^ο Διεθνές Συνέδριο με θέμα « μάθηση και διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας , ως μητρικής ή ξένης, στις αραβόφωνες χώρες». Το εν λόγω συνέδριο , πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της Ελληνικής πρεσβείας στο Κάϊρο, με την οικονομική υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού του ΥΠΕΞ της Ελλάδας. Την ευθύνη διοργάνωσης του, είχε το Γραφείο Συντονιστή Εκπαίδευσης Βόρειας Αφρικής και Μέσης Ανατολής σε συνεργασία με την Αμπέτειο Σχολή Καΐρου της Ιεράς Μονής Σινά. Όπως θα εξηγήσω παρακάτω , το συνέδριο αυτό ήταν για πολλούς λόγους ο ορισμός της απόλυτης επιτυχίας και επίσης ένα ακόμα λαμπρό δείγμα του γιατί ορισμένες φορές, με όλες τα λάθη και τα παράλογα πείσματα και καμώματα της φυλής μου, βρίσκω εντούτοις και ενίοτε το στομάχι μου φουσκωμένο από… εθνική υπερηφάνεια, ακριβώς όπως το λέω!

Εν πτήσει προς την Αθήνα λοιπόν, και «γεμάτη» από χαμόγελα και σκέψεις ελληνικές, ο καθήμενος δεξιά μου γλώσσα δεν έβαζε μέσα για τα δεινά που επίσεισαν στην ανθρωπότητα οι «αμερικανογενίτσαροι» , «κάστα» χειρότερη από αυτήν των Αμερικανών, όπως έλεγε. Πάσα άποψις δεκτή και περί ορέξεως κολοκυθόπιτα, ειδικά όταν ο συγκεκριμένος «Έλληνας», ήταν από πάνω ως κάτω…εξαμερικανισμένος: μέσα στην αμερικανιά όλες οι μάρκες των ρούχων που φόραγε πάνω του, και, ακόμα και το ντεσέν του καπέλου του, δεν μπορώ να πω, μια μυρωδιά από φαρ ουέστ την είχε, και, αν και οι απόκριες αργούν ακόμα, τον συγχώρεσα επιεικώς για την αντιευρωπαϊκή αισθητική του. Αριστερά μου όμως, ήταν ένας-επίσης ομιλητικός- πιτσιρικάς γύρω στα είκοσι, Αμερικανός, χαρωπός, καλοπροαίρετος, και …περίεργος: «θα μου πεις τι λέει ο κύριος;», είχε φαγωθεί… Τι να λεγα τώρα εγώ σ ένα παιδί που ερχόταν στην Αθήνα να μάθει ελληνικά χάρη σε μια υποτροφία, που άφηνε πίσω του την Αίγυπτο μετά από εικοσαήμερη παραμονή του εκεί και συναναστροφή του με ελληνιστές καθηγητές του Χελουάν, και κυρίως, τι να λεγα σε ένα «αμερικανάκι» που είχε τολμήσει προηγουμένως να εκστομίσει -άφηνοντας με βαθιά συγκινημένη αλλά και προβληματισμένη-τη φράση: « Μαριάννα, ένας απ τους λόγους που ρθα στην Αίγυπτο ήταν να δω τι έμεινε στους Αιγυπτίους από την κληρονομιά του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πήγα και στο σπίτι του Καβάφη, στο Σινά δεν πρόλαβα…που να πάρει…Έχω την εντύπωση ότι ο Αλέξανδρος έπρεπε να χε στραφεί στη Δύση κι όχι στην Αφρική και στην Ανατολή.. Ο δυτικός πολιτισμός θα ήταν πολύ διαφορετικός σήμερα…»

Τι να λεγα λοιπόν σε αυτό το παιδί για τον εκ δεξιών μου «Έλληνα», ο οποίος βεβαίως, εννοείται ότι ρώτησε επιτακτικά με τη σειρά του «τι λέει το αμερικανάκι»; Και εννοείται, πως, όταν τόλμησα να ψελλίσω « ξέρετε, είναι θαυμαστής του ελληνικού πολιτισμού»… , πήρα την αποστομωτική απάντηση:«και ήρθε να τον βρει στην Αίγυπτο; Πράκτορας θα ναι»!

Το μυαλό μου πήγε σ έναν άλλο τέτοιο «πράκτορα», τον αξιότιμο καθηγητή Μαχμούντ Ελσααντανί, δρα Ελληνικής και Ρωμαϊκής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Χελουάν: ήταν ένας από τους ομιλητές στο Διεθνές Συνέδριο για την τύχη της γλώσσας των Ελλήνων στους αραβόφωνους πληθυσμούς, και, όταν προείπα ότι το εν λόγω συνέδριο ήταν ένας ακόμα λόγος εθνικής μου υπερηφάνειας, στο μυαλό μου είχα και την ομιλία του δρα Ελσααντανί. Ο τελευταίος με καθήλωσε όταν, ερωτηθείς από αραβισσα φοιτήτρια που φορούσε τη μαντίλα της και κρατούσε σημειώσεις, « γιατί επιμένετε να διδάσκετε Ελληνικά»;, απάντησε γαλήνια: «για να ανταποδώσω με τον τρόπο αυτόν, αυτό που δώρισαν οι Έλληνες σε μένα και στο λαό μου: τη δυνατότητα της (ελληνικής)σκέψης. Μέθοδο, τρόπο, στόχο, σε αυτό το τρίπτυχο εστιάζεται η ελληνική σκέψη, που για να τη γευτείς, πρέπει να ξέρεις τη γλώσσα».

Το συνέδριο βέβαια, είχε κι άλλα «σοκ» για μένα: Λίγες ώρες πριν την έναρξή του, ο συντονιστής εκπαίδευσης Βορείου Αφρικής και Μέσης Ανατολής, ο Ανδρέας Καρατζάς, μου χε πει αβίαστα και ειλικρινέστατα, ότι, αφής στιγμής το ελληνικό στοιχείο στις αραβόφωνες χώρες φθίνει, το ενδιαφέρον της ελληνικής κυβέρνησης εστιάζεται στη διατήρηση σχολείων και ινστιτούτων εκμάθησης της ελληνικής , όχι τόσο ως «θυμητάρι» της καταγωγής των ομογενών-οι οποίοι είναι πλέον μια χούφτα σε σχέση με το μακρινό παρελθόν-, αλλά ως βασικής προϋπόθεσης για μια βελτιωμένη οικονομική, εμπορική και πολιτιστική συνεργασία Ελλάδας- Αφρικής-Μέσης Ανατολής , μέσα σε μια παγκοσμιοποιημένη εποχή και κοινωνία. Και ενώ εγώ , ακούγοντας τον, προσπαθούσα να ξεπεράσω το στείρο συναισθηματισμό μου του « δεν αυξάνει σε αριθμό η ελληνική κοινότητα του Καΐρου» και να αφομοιώσω την ιδέα της διάδοσης της ελληνικής γλώσσας ως «ξένης» στους Άραβες, αμφισβητώντας το κατά πόσο μπορεί να πετύχει αυτή η ιδέα, δύο ώρες μετά την έναρξη του συνεδρίου, βλέπω να παίρνει το λόγο ο εκπαιδευτικός Παναγιώτης Πέρρος, ένας νέος άνθρωπος που προσπάθησε να μεταφέρει στο ακροατήριο τις εμπειρίες του από την πορεία της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στον Λίβανο. Περιττό να ειπωθεί ότι, καθώς μεσολάβησε ο καλοκαιρινός πόλεμος εκεί, η κάθε του λέξη, είχε ιδιαίτερη σημασία για την γενικότερη «τύχη» των Ελλήνων του Λιβάνου: « διδάσκω στο σχολείο όπου οι μαθητές δεν έχουν ελληνικά ακούσματα , τα βιβλία αργούν πολύ να έρθουν και επίσης «τρίβονται» μέσα τους γιατί συχνά προβληματίζονται για το μήπως θα πρεπε να πάνε σε αμερικανικά σχολεία αντί να ρθουν στο ελληνικό. Σας μιλάω για 90 μαθητές όλους κι όλους, κι όμως… Ξέρετε πως δεν διαφημίζουμε το ότι γίνονται μαθήματα Ελληνικών, για τον απλούστατο λόγο ότι και Λιβανέζοι επιθυμούν πολύ να μάθουν τη γλώσσα μας και χρειάζονται συνεπώς, για λόγους διδακτικής, τουλάχιστον δύο εκπαιδευτικοί… Και υπάρχει και κάτι άλλο: το επιμίσθιο του εκπαιδευτικού εκεί είναι το χαμηλότερο σε σχέση με αυτό των άλλων αραβόφωνων χωρών…»

Μπορώ να συνεχίσω διηγούμενη τα απανωτά και διαφορετικά μου «σοκ» λόγω των όσων άκουσα στο συνέδριο και που ως τότε αγνοούσα: « Καταβάλλονται από το κέντρο μας συστηματικές προσπάθειες για την προώθηση μεταφράσεων ελληνικών έργων στα αραβικά, αλλά και αραβικών έργων στην Ελληνική, δίνονται υποτροφίες στους Αιγυπτίους που μαθαίνουν Ελληνικά, παρέχουμε πιστοποιητικό ελληνομάθειας και αντιλαμβανόμαστε ότι τα ελληνικά μαθαίνονται πολύ πιο εύκολα με το τραγούδι, αλλά και τη θεατρική αγωγή», εξήγησε η Ευμορφία Κεχαγιά, εκπαιδευτικός που εργάζεται στο Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο Καϊρου.

Την ώρα δηλαδή που εμείς στη «μητρόπολη» προσπαθούμε να πείσουμε τα παιδιά μας ότι ένα λογοτεχνικό βιβλίο δεν είναι ευκαταφρόνητο Χριστουγεννιάτικο δώρο, στην Αίγυπτο και στον Λίβανο, οι Άραβες μαθαίνουν και μεταφράζουν Ελληνική λογοτεχνία!

Να σας δώσω και άλλο… «tip», όπως έλεγε…ελληνοπρεπέστατα ο «ελληναράς» του αεροπλάνου τη λέξη «πληροφορία» , παροτρύνοντας με να ..μάθω περισσότερα για το «αμερικανάκι» που «τάχα αγαπάει τα Ελληνικά και την αρχαία κουλτούρα μας»; Να σας δώσω: αυτήν τη στιγμή που διαβάζετε «Απογευματινή», κάποιοι Σύριοι, διαβάζουν αγχωμένα τα Ελληνικά που διδάσκονται στο Πανεπιστήμιο της Δαμασκού, γιατί καθημερινά, πλην των μαθημάτων, έχουν και τα προς το ζην να αντιμετωπίσουν, όπερ σημαίνει, έχουν ελάχιστο χρόνο στη διάθεσή τους για διάβασμα.

Πάμε παραπέρα: στα Ινστιτούτα Ξένων Γλωσσών των Στρατιωτικών Σχολών της Λιβύης, της Ιορδανίας, οι αξιωματικοί διδάσκονται την Ελληνική γλώσσα και τον ελληνικό πολιτισμό, ενώ , υπενθυμίζω ότι μόλις προχθές, εγκαινιάστηκε στην Αίγυπτο, η εισαγωγή της ελληνικής γλώσσας στο πρόγραμμα του ινστιτούτου εκμάθησης ξένων γλωσσών των Αιγυπτιακών Ενόπλων Δυνάμεων, παρουσία του Έλληνα πρέσβη κ Βλασσόπουλου, του Ακόλουθου Άμυνας Πλοιάρχου του Πολεμικού Ναυτικού κυρίου Απόστολου Μπάστα , του στρατηγού Μοχτάρ Ελ Μόλα και βοηθού του Υπουργού Άμυνας της Αιγύπτου, του Διοικητή του Ινστιτούτου , στρατηγού Αντελ Ελ Σαρίφ, και άλλων.

Αν χαρακτήρισα «απόλυτα επιτυχές» το Διεθνές αυτό Συνέδριο, οφείλεται σε δύο λόγους: πρώτον, στο ότι, μ όλα τα προβλήματα, τα διδακτικά, τα γραφειοκρατικά, τα οικονομικά και τα πολιτικά ακόμα ( π.χ πόλεμος Λιβάνου) που καταγράφηκαν στη διάρκεια- του, ήταν πασιφανής η απόλυτη πνευματική κυριαρχία της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού στην «άλλη Ελλάδα», στον εκτός συνόρων ελληνισμό, αλλά και σε λαούς , σαν τον Αιγυπτιακό, οι οποίοι, μόνο στο μυαλό του συνταξιδιώτη μου «κριτή και τιμητή των πάντων» άνευ βασάνου, είναι δυνατόν να «μην έχουν σχέση με τον ελληνικό πολιτισμό».

Δεύτερον, στο ότι άτομα –και όχι τόσο οργανώσεις και συμβούλια και ινστιτούτα, παλεύουν με προσωπικές τους πρωτοβουλίες, ανώνυμοι μέσα σε ανώνυμους κι επώνυμους, να διασπείρουν λίγο από το ελληνικό πνεύμα, διά των έργων και διά του καλώς εννοούμενου πείσματος. «Αμερικανογιανιτσαρισμός» από μέρους μας, είναι να έρχεται ο ξεχασμένος Έλληνας εκπαιδευτικός του Λιβάνου που ακόμα –ίσως τώρα ακόμα περισσότερο- ζει τον «πόλεμο του καλοκαιριού» στο πετσί του από πολλές διαστάσεις και πλευρές, και να αναγκάζεται να θέτει θέμα επιμισθίου. Να αναγκάζεται να μας επισημαίνει κάθε φορά , ότι δεν είναι σοβαρές απαντήσεις από μέρους των αρμοδίων φορέων του τύπου πως « αυτά σχετίζονται με τον προϋπολογισμό» και πως «ήταν επαγγελματική σας επιλογή να φύγετε από την Ελλάδα και να ζητήσετε απόσπαση».

Παρ όλα αυτά, ναι, μ όλα τα αυτοκαταστροφικά πλέγματα της φυλής μου, αυτό μου το πέρασμα από το Κάϊρο, ήταν μια αφορμή να θυμηθώ πόσο γεμάτη νιώθω που είμαι ελληνίδα. Ο άθελά του γενίτσαρος ανθέλλην συνταξιδευτής μου στο αεροπλάνο , αυτός, ο κατά τα λοιπά πολέμιος των «αμερικανογενιτσάρων», ευτυχώς, δεν στάθηκε ικανός να με κάνει να χάσω ίχνος ελληνικής –κι όχι απλώς εθνικής- αυτοπεποίθησης και αισιοδοξίας. Αν κι έχει περάσει κάμποσος καιρός, ακόμα ηχούν μέσα μου τα λόγια του νεαρού Αμερικανού στη Δύση έπρεπε να χει στραφεί ο Αλέξανδρος, θα ταν αλλιώς ο δυτικός πολιτισμός».Ακόμα «βλέπω» τον ελληνιστή πανεπιστημιακό να λέει ενώπιον των 250 συνέδρων αλλά και των αράβων φοιτητών, χαμογελαστός « η ελληνική σκέψη είναι δώρο στην ανθρωπότητα».

Μπορεί οι Έλληνες μαθητές στον Λίβανο να ναι 90. Μπορεί οι Έλληνες Αιγυπτιώτες να ταν μια χούφτα, τουλάχιστον τόσοι ήταν αυτοί που ρθαν σεμνά κι ευλαβικά να προσκυνήσουν την Αγία Αικατερίνα στο ναό της στο Κάϊρο, την ημέρα της γιορτής Της. Αλλά ο κύριος Πέρρος, το όνομα του οποίου φυσικά και εύλογα αύριο θα χω ξεχάσει, είπε στο συνέδριο κάτι αξέχαστο: πως οι Λιβανεζοι επιθυμούν πολύ να μάθουν ελληνικά και δεν έχουμε δασκάλους να τους διδάξουν.. Και στη γιορτή της Αγίας, μπορεί να μην είδα «λόμπι» ελληνικό να φέρνει και να του φέρνουν βαρύτιμα χαλιά να πατήσουν πάνω τους μέσα στο ναό, αλλά είδα Άραβες νέους να ψέλνουν ορθόδοξα φιλώντας το χέρι του Ελληνα επισκόπου της Νιτρίας Νικοδήμου, και, κει που έψαχνα απελπισμένα με τα μάτια να βρω ελληνόπουλο «παπαδοπαίδι» να χτυπήσει την καμπάνα και απελπίστηκα που δεν έβρισκα, είδα τον Κυριάκο, έναν ζωγράφο, να «ζωγραφίζει» ελληνικά, παίρνοντας την πρωτοβουλία να ανέβει εκείνος τα σκαλιά και να χτυπήσει εκείνος την καμπάνα.

– Τον είχα πάρει στο κατόπι και του φώναζα « θα σε παρατηρήσει ο επίσκοπος, την χτυπάς πολλή ώρα την καμπάνα», του πα.

– Καλά κάνω, μια φορά μαζευτήκαμε όλοι οι Έλληνες εδώ, να μην τη χτυπήσω; Έτσι κάναμε στην Ελλάδα μικροί

– Μα είναι κι άραβες μέσα.., επέμενα εγώ.

– Είναι πιο Έλληνες από μας, καλά, δεν έχεις πάρει ακόμα χαμπάρι;…, ανταπάντησε , εξακολουθώντας να χτυπά τα «δικά του» ντιν νταν ντον στο καμπαναριό της Αγίας …

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην «Απογευματινή», Δεκέμβριος 2006